پیامدهای حذف ارز ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی

 

معاونت بررسی‌ های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی وضعیت واردات برخی اقلام پس از حذف ارز 4200 تومانی را مورد بررسی قرار داد.

در بخشی از این گزارش آمده است: با توجه به حذف برخی کالاهای اساسی، از جمله کَره، چای و حبوبات، از فهرست اقلام وارداتی مشمول ارز ترجیحی یی00 تومانی، انتظار می‌ رود که شاهد تغییراتی در واردات این کالاها باشیم. از آنجایی که آمارهای رسمی گمرک هنوز برای ماه‌ های اردیبهشت و خرداد منتشر نشده، معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، با تکیه بر آمارهای روزانه گمرک به بررسی این موضوع پرداخته است. با توجه به بررسی ها مشاهده شده که واردات «کَره» از ابتدای سال یییی تا یی خرداد، با رشد قابل توجهی نسبت به سال‌ های قبل مواجه شده؛ به طوری که که رقم آن طی این مدت حتی از رقم واردات مربوط به کل سال یییی و یییی بیشتر شده است.

پس از اینکه در اواخر فروردین ماه سال جاری، تخصیص ارز ترجیحی 4200 تومانی برای واردات گوشت قرمز منتفی شد، طی نامه‌ای از سوی دفتر برنامه‌ ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت، در اواسط خرداد ماه (13 خرداد 1398)، چند قلم کالای دیگر از جمله کره، چای، حبوبات و کاغذ نیز از فهرست اقلام وارداتی مشمول ارز 4200 تومانی حذف شدند.

طبق این تصمیم، مقرر شد که دریافت مابه التفاوت ارزی به ازای هر دلار 4,800 تومان از محموله‌ های تأمین ارز شده کره، حبوبات، چای و کاغذ که از تاریخ 18 خرداد از گمرکات کشور ترخیص می‌شوند، اجرایی گردد و محموله‌ های ترخیص شده تا قبل از تاریخ فوق الذکر با ارز 4,200 تومان مشمول رصد، پایش و عرضه با نرخ مصوب سازمان حمایت بر مبنای ارز 4200 تومانی می‌باشد.

از آنجایی که آمارهای رسمی گمرک برای ماه اردیبهشت تاکنون منتشر نشده است، معاونت بررسی‌ های اقتصادی با استناد بر آمارهای رسمی (برای فروردین ماه) و آمارهای روزانه گمرک (برای اردیبهشت و خرداد) به بررسی واردات بخشی از این اقلام، از ابتدای سال جاری تا 18 خرداد (تاریخ اجرایی شدن حذف ارز ترجیحی برای واردات 4 قلم) پرداخته است.

ارقامی که آمارهای روزانه گمرک برای واردات این اقلام نشان می‌دهد مربوط به اقلام عمده وارداتی (15 قلم) در هر روز است که مجموع واردات انجام شده برای تعرفه‌های مورد بررسی در این گزارش در بازه زمانی مورد نظر می‌تواند به عنوان رقم حداقلی برای واردات آنها در نظر گرفته شود و بدون تردید ارقام قطعی واردات، از مقادیر مزبور، بیشتر است.

نتیجه بررسی‌ ها نشان می‌ دهد که طی دو ماهه سال 1398 نسبت به مدت مشابه سال 1397، میزان واردات برخی کدهای تعرفه اقلام کره، چای، گوشت و کاغذ با افزایش و برخی با افت همراه بوده است؛ اما نکته قابل توجه در این آمارها رشد عجیب واردات کره طی این مدت است.

آمارهای گمرک نشان می‌ دهد طی دو ماه نخست سال جاری، حداقل بیش از 35 هزار تن وارد کشور شده که این رقم حتی از رقم واردات کل سال 1397 بیشتر است. اینکه حجم بالای واردات کره با دلار 4200 تومانی بر اساس کدام مجوزها صورت گرفته و نحوه نظارت بر تعیین میزان نیاز کشور و تخصیص ارز چگونه بوده هم قابل بررسی است. این میزان واردات کرده طی تنها دو ماه می‌تواند گویای این امر باشد که احتمالاً برخی واردکنندگان از تصمیم آینده دولت مبنی بر حذف ارز ترجیحی برای واردات این کالا مطلع بوده اند و به عبارتی در این زمینه برای برخی افراد رانت اطلاعاتی وجود داشته است.

مشخصاً این امر می‌تواند یکی از چندین مضرات و پیامدهای منفی تخصیص ارزهای ارزان برای واردات کالاهای اساسی و اتلاف منابع محدود ارزی کشور باشد.